گفتگو با نماینده اسبق ایران در اوپک| ۲ ابهام بزرگ توافق اوپک‌پلاس/ قیمت نفت به ۵۰دلار برمی‌گردد؟

قیمت نفت سال گذشته به‌دلیل رکود در اقتصاد جهانی روند نزولی ملایمی داشت ولی خود را در سطح بالای 50 دلار حفظ کرده بود. با بروز بیماری کروناویروس که ابتدا اقتصاد چین را درنوردید و بعد کم‌کم دیگر اقتصادهای جهان را هم با خود درگیر کرد، شاهد افت شدید در تقاضای جهانی نفت بودیم که این مسئله خود را در اسفندماه سال گذشته با کاهش قیمت نفت به کانال 40دلاری نشان داد، همین مسئله موجب شد تولیدکنندگان جهانی نفت به فکر بازیابی بازار و قیمت نفت بیفتند، ولی عدم توافق روسیه و عربستان موجب یک سقوط تاریخی 14دلاری قیمت نفت در 19 اسفند 99 به 31 دلار شد. البته روند نزولی قیمت نفت به این رقم ختم نشد و طی بیش از یک ماه گذشته قیمت نفت حتی به مرز 20 دلار هم رسید تا کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت دنیا مجبور باشند در قالب اوپک‌پلاس تصمیمات تازه‌ای برای بازگشت قیمت نفت به ارقام سال گذشته بگیرند.

برخی جزئیات مذاکرات اوپک‌پلاس در دو نشست اخیر و ابهامات و ایراداتی را که در تصمیمات اخیر برای بازگشت قیمت نفت به بالای 50 دلار وجود دارد در گفتگو با سید محمدعلی خطیبی نماینده اسبق ایران در اوپک جویا شدیم.

سید محمدعلی خطیبی، نماینده اسبق ایران در اوپک در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم اظهار داشت: این‌که همه کشورهای تولیدکننده نفت احساس کردند بالاخره باید مدیریتی در بازار اعمال کنند و بدون مدیریت عرضه، امکان بهبود قیمت‌ها نیست، نقطه مثبتی در نشست اوپک‌پلاس بوده است.

وی افزود: ضعف اقتصادی در اقتصاد جهان از پیش هم باعث کاهش تقاضا شده بود و به همین دلیل قبل از شیوع ویروس کرونا نیز اوپک می‌خواست با کاهش یک و نیم میلیون بشکه‌ای عرضه نفت، به بازار سامان دهد که اوپک کاهش عرضه یک میلیون بشکه‌ای را قبول کرد اما کاهش نیم میلیون بشکه‌ای از سوی کشورهای غیرعضو اوپک شامل روسیه و 9 کشور دیگر، پذیرفته نشد.

* حداقل 15میلیون بشکه مازاد عرضه در بازار نفت داریم

خطیبی با بیان اینکه "شیوع ویروس کرونا به ضعف اقتصادی پیشین اضافه شده بود و شاهد افت تقاضای حداقل 15 میلیون بشکه‌ای در بازار جهانی نفت بودیم"، گفت: یعنی حداقل 15 میلیون بشکه در روز مازاد عرضه داریم و اگر چنانچه مدیریت نشود، ما بهبود قیمت‌ها را شاهد نخواهیم بود.

وی ادامه داد: شیوع ویروس کرونا با کاهش قابل توجه جابه‌جایی‌های زمینی و هوایی و به تعطیلی کشیدن فعالیت‌های اقتصادی، روی تقاضای جهانی نفت تأثیر بسیار زیادی گذاشت و به همین دلیل برای متعادل شدن بازار، حداقل باید 15 میلیون بشکه کاهش عرضه جهانی نفت را شاهد باشیم.

این کارشناس بازار نفت تصریح کرد: در نهمین نشست اوپک‌پلاس که در روز پنچ‌شنبه به‌صورت اضطراری برگزار شد، کاهش 10میلیون بشکه‌ای عرضه جهانی نفت توسط اوپک‌پلاس اعلام و توسط 22 کشور پذیرفته شد اما این توافق مشروط به همراهی مکزیک شد؛ به‌عبارتی کشورهای مختلف بر این اصل تأکید کردند که یا همه در کاهش عرضه همراهی می‌کنند و یا هیچ‌کس به این موضوع ورود نمی‌کند.

خطیبی با بیان اینکه "کاهش 15میلیون بشکه‌ای عرضه مازاد جهانی نفت به‌تنهایی توسط اوپک‌پلاس قابل تحقق نبوده است"، گفت: در نشست روز پنج‌شنبه شاهد بودیم که اوپک‌پلاس برای دو ماه پیشِ‌روی میلادی بر این اصل توافق داشت که 10 میلیون بشکه از عرضه روزانه نفت کم کند و برای باقی‌مانده سال نیز 8 میلیون بشکه کاهش دهد و طی مذاکراتی که صورت گرفت قرار بر این بود که کشورهای آمریکا، برزیل، آرژانتین، نروژ و کانادا نیز مجموعاً 5 میلیون بشکه از عرضه خود را کاهش دهند.

* اصرار مکزیک بر کاهش 100هزاربشکه‌ای و نپذیرفتن سهم 400هزاربشکه‌ای

وی اضافه کرد: بعد از برگزاری نشست اوپک‌پلاس در روز پنج‌شنبه که با اصرار مکزیک بر کاهش حداکثر 100هزار بشکه‌ای خود و نپذیرفتن کاهش 400هزار بشکه‌ای بر مبنای سهمی که اوپک‌پلاس برای این کشور قائل بود و توافق قابل اتکایی حاصل نشد، کشورهای مختلف در حال رایزنی با مکزیک بودند که نشست جی20 برای همکاری کشورهای بزرگ صنعتی در طرح کاهش عرضه جهانی نفت و مدیریت بازار، برگزار شد اما نتیجه این نشست نیز اظهارات کلی بود که اعلام کردند که "بازار از این بی‌ثباتی رنج می‌برد و ما از ثبات بازار حمایت می‌کنیم" و هیچ عدد و رقمی مبنی بر اینکه تعهدی برای کاهش عرضه داشته باشند حاصل نشد.

نماینده اسبق ایران در اوپک با ابراز اینکه "تا قبل از برگزاری دهمین نشست اوپک‌پلاس در شامگاه یکشنبه، توافقات خیلی امیدوارکننده نبود"، گفت: در نشست اخیر اوپک‌پلاس توافقی که حاصل شد مبنی بر کاهش 19میلیون بشکه‌ای عرضه روزانه نفت در جهان بود.

* جزئیات توافق 19میلیون‌بشکه‌ای کاهش عرضه جهانی نفت

وی ادامه داد: توافق با مکزیک بدین صورت انجام شد که همان کاهش 100هزار بشکه‌ای که مورد قبول این کشور بود، مورد تأیید دیگر کشورها قرار گرفت و این کشور موظف شد 100 هزار بشکه از عرضه روزانه نفت خود را کاهش دهد و بیشتر از آن را زیر بار نرفت و بقیه کاهشی را که مکزیک نمی‌‌توانست قبول کند آمریکا قبول کرد و از این جهت، آمریکا کاهش 300هزار بشکه‌ای سهم باقی‌مانده مکزیک را پذیرفت.

خطیبی با اظهار اینکه "بدین صورت آمریکا هم سهم کاهش خودش را قبول کرد و هم پذیرفت 300 هزار بشکه از سهم مکزیک را کاهش دهد"، گفت: در واقع اوپک‌پلاس در مجموع 9 میلیون و 700 هزار بشکه در روز از عرضه جهانی نفت کاهش می‌دهد که این عدد با همراهی 300هزار بشکه‌ای آمریکا به 10 میلیون بشکه در روز می‌رسد.

وی افزود: مجموعه کشورهای آمریکا، برزیل، آرژانتین، کانادا و نروژ نیز قبول کردند 3 میلیون و 700 هزار بشکه در روز برای دوماهه می و ژوئن از عرضه خود کم کنند، همچنین کشورهای بزرگ صنعتی اعلام کردند که ذخیره‌سازی‌های استراتژیک را به‌میزان روزانه 3 میلیون بشکه پُر می‌کنیم؛ در واقع از سوی این کشورها روزانه 3 میلیون بشکه خریداری و برای ذخیره‌سازی‌ها صرف می‌شود.

* اعلام بیش از تعهد عربستان، کویت و امارات برای کاهش عرضه نفت

این کارشناس بازار نفت تصریح کرد: همچنین عربستان اعلام کرد که علاوه بر تعهد خود، یک میلیون و 300 هزار بشکه دیگر از عرضه روزانه نفت خود کاهش می‌دهد، کویت و امارات نیز اعلام کردند که یک میلیون بشکه اضافه بر تعهد خود، از عرضه روزانه نفت خود را کاهش خواهند داد و این کاهش‌ها اضافه بر 9 میلیون و 700 هزار بشکه تعهد اوپک‌پلاس بوده و مجموع این ارقام را جمع کنیم به 19 میلیون بشکه در روز می‌رسد که قرار شد برای ماههای می و ژوئن اجرایی شود.

نماینده اسبق ایران در اوپک با تصریح به اینکه "این توافق کاهش 19میلیون بشکه‌ای عرضه جهانی نفت دارای ابهامات و ایراداتی است"، گفت: یکی از ابهاماتی که وجود دارد این است که ظرفیت روزانه تقاضا برای ذخیره‌سازی نفت وجود ندارد، چرا که اکثر ذخیره‌سازی‌ها پر شده و ظرفیت خالی در این بخش به‌میزان روزانه 3 میلیون بشکه و برای مدت دو ماه وجود ندارد و به این مسئله باید با تردید نگاه کرد.

* مبنای توافق کاهش عرضه نفت اکتبر 2018 است

وی اضافه کرد: یکی از ایرادات این توافق این است که کاهش 9.7میلیون بشکه‌ای عرضه روزانه نفت توسط اوپک‌پلاس بر مبنای اکتبر 2018 است که در آن زمان روسیه و عربستان بیشترین میزان تولید و عرضه نفت را داشتند، در حالی که مبنای این توافق کاهش عرضه، می‌بایست آخرین وضعیت تولید و عرضه نفت این کشورها تعیین می‌شد؛ ازاین‌رو این میزان کاهش 9.7میلیون بشکه‌ای یک کاهش واقعی محسوب نمی‌شود.

خطیبی با بیان اینکه "وجود همین ابهامات و ایرادات موجب شد که شاهد عکس‌العمل قوی از سوی بازار نباشیم"، گفت: بایستی منتظر باشیم و ببینیم در ماه مِی چه‌مقدار از این کاهش‌ها عملی می‌شود و اگر در عمل، این کاهش‌ها عملیاتی شود، بازار این مسئله را جدی می‌گیرد و شاهد افزایش شیب تغییر قیمت‌ها خواهیم بود.

* احتمال افت بیشتر قیمت نفت در صورت عدم‌پایبندی کشورها به توافق کاهش تولید

وی با اشاره به اینکه تا امروز واکنش‌های بازار به این توافق، واکنش‌های روانی بوده است، ادامه داد: اگر حتی 80 درصد از کاهش 19میلیون بشکه‌ای نیز در ماههای می و ژوئن عملیاتی شود، می‌توانیم شاهد بازگشت قیمت‌های نفت به بالای 40 دلار باشیم اما از سوی دیگر اگر بازار در ماه می و ژوئن شاهد این باشد که شواهدی بر عملیاتی شدن این توافق دیده نمی‌شود و یا کشورها کمتر از 50 درصد به توافق صورت‌گرفته پایبند هستند، ممکن است واکنش منفی نشان دهد و حتی شاهد افت بیشتر قیمت‌ها در بازار نفت باشیم.

نماینده اسبق ایران در اوپک با ابراز اینکه "کاهش 19میلیون بشکه‌ای عرضه روزانه نفت، در صورت تحقق، یک کاهش بی‌سابقه در بازار جهانی نفت خواهد بود"، گفت: همیشه توافقات کاهش عرضه در حدود ارقام یک تا دو میلیون بشکه بوده و اگر 80 تا 90 درصد این کاهش 19میلیون بشکه‌ای نیز محقق شود، شاهد واکنش مثبت بازار خواهیم بود و ترمیم نسبی قیمت ها خواهیم بود.